عضو هيات علمي دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي:
محيط سرد خانواده، موجب احساس ناامني كودك است/عوامل ايجاد پرخاشگري و عصبانيت چيست؟
تهران- ايرنا- روانپزشك و عضو هيات علمي دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي گفت: محيط سرد خانواده، احساس ناايمني در كودك به وجود مي‌آورد كه در بزرگسالي به اضطراب او مي‌انجامد.
زندگي امروز بيش از هر زمان ديگر دستخوش تحولات سياسي و اجتماعي و متاثر از روابط ملي، بين‌المللي و تعاملات شخصي افراد است؛ روابطي كه بر كيفيت و كميت زندگي تك تك افراد تاثير مي‌گذارد. تنش‌هاي سياسي، مشكلات اقتصادي، مسائل شخصي و حتي روابط بين فردي و ده‌ها عامل ديگر و همين طور عوامل ژنتيكي و ارثي مي‌تواند موجبات اختلالات رواني فردي و اجتماعي را فراهم كند و بي‌توجهي و عدم رسيدگي و درمان اين گونه موارد توسط خود فرد، خانواده، اطرافيان يا مسئولان ذيربط مي‌تواند، مشكلاتي را به همراه داشته باشد.
استرس‌ها، خشونت‌ها و عصبانيت‌ها در بيشتر شدن برخوردهاي خشن اجتماعي مؤثرند؛ از جمله اين موارد مي‌توان به مسائل ساده‌اي همچون ترافيك و مشكلات مربوط به پارك وسايل نقليه به‌ويژه در كلان شهرها تا مشكلات بزرگتري همچون مسائل اقتصادي، گرايش جوانان به مواد روانگردان، عدم برنامه ريزي مناسب براي اوقات فراغت، الگوبرداري‌هاي نادرست از برخي شخصيت‌هاي خشن در برنامه‌هاي ماهواره‌اي و اينترنت و كمبود و گران بودن امكانات تفريحي سالم براي جوانان اشاره كرد. با اين حال، اگر همه عوامل مؤثر در ايجاد پرخاشگري و بروز خشم نيز وجود داشته باشد، اما فرد از مهارت لازم براي خويشتنداري و پرهيز از رفتار خشن را داشته باشد، ميزان بروز خشونت در جامعه و حتي درگيري‌ها تا حد قابل توجهي كاهش مي‌يابد كه اين خويشتنداري تحت تاثير مسائل سرشتي، تربيتي و فرهنگي، آموزش مهارت‌هاي فردي مانند كنترل خشم و حل مسئله و نيز روش‌هاي مدارا با مشكلات و حمايت فرزندان از سوي والدينشان ايجاد مي‌شود.
چه عواملي موجب ايجاد احساس ناامني مي‌شود؟
روانپزشك و عضو هيات علمي دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي به خبرنگار ايرنا گفت: انسان يك واحد زيستي، رواني و اجتماعي است. ژنتيك، عوامل فيزيكي محيط، روابط خانوادگي و شرايط اجتماعي در ساختار و رفتار او نقش دارند.
فربد فدايي افزود: اگر فردي ژن‌هاي بلندي قد را داشته باشد در صورت وجود منابع غذايي كافي، قدش بلند خواهد شد؛ اما اگر با سوءتغذيه روبرو باشد، امكان بالقوه بلندي قد محقق نخواهد شد.
وي ادامه داد: اگر نوزادي از نظر ارثي (ژنتيك) بتواند هوش بالا داشته باشد اما به علت زايمان طولاني و بدون مراقبت پزشكي، اكسيژن كافي در حين تولد به او نرسد، بهره هوشي كمي خواهد داشت.
اين روانپزشك تصريح كرد: محيط سرد خانواده، احساس ناايمني در كودك به وجود مي‌آورد كه در بزرگسالي به اضطراب او مي‌انجامد يا به عنوان نمونه مهاجرت اجباري، جنگ و بيكاري، موجب آسيب‌هاي رواني در فرد مي‌شود.
وي تاكيد كرد: اين عوامل با يكديگر ارتباط‌هاي چندجانبه دارند، براي نمونه، جنگ، سوءتغذيه و محيط ناايمن خانوادگي هر سه يكديگر را تقويت مي‌كنند. «بهداشت رواني» بدون توجه به همه عوامل حاصل نمي‌شود؛ بنابراين راه چاره براي رفع ابتلائات رواني، فقط با امكانات درماني بهتر ميسر نيست بلكه پرهيز از جنگ و خشونت‌هاي بين فردي، امكانات آموزشي و ورزشي و ايجاد كار نيز در كاستن از نابساماني‌هاي رواني مؤثر است.
تغيير و تحولات زندگي عموما نقش عامل آشكارساز را دارند؛ مثلا فردي از نظر ارثي مستعد افسردگي است اما دچار افسردگي نمي‌شود، مگر آنكه رويداد ناخوشايندي در زندگي‌اش روي دهد
مقالات ديگر: تفاوت روانپزشك و متخصص مغز و اعصاب
لمينت سراميكي دندان
نابساماني‌هاي رواني يك عامل منفرد ندارد
عضو هيات علمي دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي گفت: نابساماني‌هاي رواني به اين ترتيب يك عامل منفرد ندارد بلكه تعامل حداقل دو عامل وجود دارد كه به صورت كلي به «عوامل زمينه‌ساز» و «عوامل آشكارساز» تقسيم مي‌شوند.
وي افزود: براي نمونه، انباري را در نظر بگيريد كه پر از باروت است، اين انبار بالقوه قابليت انفجار را دارد اما منفجر نمي‌شود، مگر اينكه آتش كبريتي در آن بيفتد و اين كبريت عامل آشكارساز است كه به خودي خود اهميتي نداشته اما چون در باروت افتاد، سبب انفجار شد.
اين روانپزشك خاطرنشان كرد: تغيير و تحولات زندگي عموما نقش عامل آشكارساز را دارند؛ مثلا فردي از نظر ارثي مستعد افسردگي است اما دچار افسردگي نمي‌شود، مگر آنكه رويداد ناخوشايندي در زندگي‌اش روي دهد، براي نمونه شنيدن پاسخ منفي از فرد مورد علاقه خود براي ازدواج.
وي گفت : هر چه تعداد و شدت عوامل موجب فشار رواني («استرسور» ها) بيشتر باشد، احتمال بروز اختلال رواني هم بالاتر مي‌رود؛ به نحوي كه در برابر فشارهاي شديد مانند زلزله، سيل، جنگ، سوانح هواپيما يا وسايل حمل و نقل زميني، بدون وجود عامل زمينه‌اي هم فرد ممكن است مبتلا به نابساماني رواني شود.
فدايي تاكيد كرد: بنابراين جاي تعجب ندارد اگر در شرايط كنوني اجتماعي كه گراني، بيكاري، آلودگي هوا، آلودگي صوتي، خشكسالي، افزايش جرم و جنايت و اعتياد در حد بالايي است، مشكلات رواني افزايش يابد.
عوامل تحريك پذيري و پرخاشگري، خشونت و عصبانيت
اين روانپزشك تصريح كرد:پژوهش‌ها نشان مي‌دهد، سروصداي محيط، سبب افزايش تحريك‌پذيري و پرخاشگري مي‌شود و گرماي زياد با افزايش خشونت همراه است. آلودگي هوا و ريزگردها موجب عصبانيت مي‌شود، ازدحام جمعيت از عوامل زمينه‌اي پرخاشگري است كه نه فقط در انسان بلكه در جانوران هم ديده مي‌شود، اينها عوامل زيستي (بيولوژيك) موجب پرخاشگري است.
روش مقابله اصولي با اختلالات رواني و جرم
عضو هيات علمي دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي گفت: بنابراين اگر قرار به مقابله با اختلالات رواني و جرم است، چاره كار فقط افزايش تخت‌ها و درمانگاه‌هاي اعصاب و روان يا افزايش تعداد زندان‌ها نيست، مقابله واقعي بايد با عوامل زمينه‌ساز و آشكارساز بيماري و بزه انجام گيرد كه در اين زمينه، مشكلات جدي وجود دارد.
وي ادامه داد: برحسب بررسي «كميته درمان‌هاي زيستي» انجمن علمي روان‌پزشكان ايران كه به «سازمان غذا و داروي وزارت بهداشت» منعكس شده است، بسياري از داروهاي ضد افسردگي، ضد روان‌پريشي، داروهاي ضد تشنج و متعادل‌كننده خلق، ضد لرزش، مؤثر در ترك مواد مخدر، افزاينده شناخت و آرامش، كمياب و عموما ناياب است و فقدان دارو و مصرف نكردن آن، فقط از كيفيت زندگي بيمار و اطرافيان او نمي‌كاهد.
براي مقابله با اختلالات رواني و جرم، چاره كار فقط افزايش تخت‌ها و درمانگاه‌هاي اعصاب و روان يا افزايش تعداد زندان‌ها نيست، مقابله واقعي بايد با عوامل زمينه‌ساز و آشكارساز بيماري و بزه انجام گيرد كه در اين زمينه، مشكلات جدي وجود داردفدايي تاكيد كرد:بلكه، در مورد بيمار افسرده ممكن است حتي منجر به خودكشي شود و در مورد بيمار روان‌پريش قطع دارو موجب برگشت هذيان، توهم و رفتارهاي پرخاشگرانه خواهد شد. بيمار دچار صرع كه دارو ندارد، ممكن است هنگام عبور از يك چهارراه شلوغ دچار تشنج شود و زندگي‌اش به خطر افتد. اينها فقط بخشي از مشكل است و اين موضوع وجوه متعدد دارد؛ براي نمونه دانش‌آموز مبتلا به اختلال كاهش توجه و بيش‌فعالي كه داروي «متيل‌فنيديت» او يافت نمي‌شود، دچار نزول كاركرد درسي مي‌شود و نبود داروي ضد اضطراب براي بيمار، مشكلات خانوادگي و شغلي را به همراه مي‌آورد.