چه زماني نوار مغز بايد گرفته شود؟
الكتروانسفالوگرافي تكنيكي براي ثبت و تفسير فعاليت الكتريكي مغز است كه تحت عنوان نوار مغز شناخته مي‌شود. سلول‌هاي عصبي مغز باعث ايجاد تكانه‌هاي الكتريكي مي‌شوند كه در الگوهاي مشخص به صورت ريتميك نوسان مي‌كنند. در سال ۱۹۲۹ هانس برگر، دانشمند آلماني، نتايج اولين مطالعه استفاده از دستگاه الكتروانسفالوگراف -ابزاري كه اين الگوهاي اماوج مغزي را اندازه گيري و ثبت مي‌كند- منتشر كرد. ضبط توليد شده توسط چنين ابزاري، الكتروانسفالوگرام است كه معمولا به اختصار EEG ناميده مي‌شود. براي تفسير نتايج الكتروانسفالوگرافي و طرح سوالات خود از متخصصان مربوطه مي‌توانيد از مشاوره آنلاين مشوِرَپ استفاده كنيد.
براي ثبت فعاليت الكتريكي مغز، ۸، ۱۶ يا ۲۵ جفت الكترود به پوست سر متصل مي‌شود. هر جفت الكترود، سيگنالي را به يكي از چندين كانال ضبط الكتروانسفالوگراف منتقل مي‌كند. هر سيگنال از اختلاف ولتاژ بين جفت تشكيل شده است. نوسان ريتميك اين اختلاف پتانسيل به صورت برجستگي‌ها و فرو رفتگي‌هايي بر روي نمودار خط توسط كانال ضبط نشان داده مي‌شود. ريتم اين برجستگي‌ها و فرورفتگي‌ها (امواج) وضعيت فعلي مغز را نشان مي‌دهد. اين آزمايش يك فرآيند بي خطر است. افرادي كه سابقه تشنج دارند، ممكن است با مشاهده چراغ‌هاي چشمك‌زن يا تنفس عميق دچار حمله شوند. اگر چنين اتفاق نادري روي دهد، تيم پزشكي آماده هستند تا فورا به وضعيت بيمار رسيدگي كرده و اوضاع را كنترل كنند.
مشاوره آنلاين پزشكي با مشوِرَپ
چه زماني نوار مغز بايد گرفته شود
پزشكان براي تشخيص هر بيماري كه به مغز مرتبط است، مي‌توانند از اين روش كمك بگيرند. استفاده از الكتروانسفالوگرافي براي تشخيص بيماري‌هاي زير ضروري است:
تومورهاي مغزي
سكته مغزي
آسيب‌هاي مغزي در اثر ضربه به سر
اختلال عملكرد مغز به دلايل مختلف (انسفالوپاتي)
التهاب مغز (انسفاليت)
سرگيجه. براي آشنايي با علت سرگيجه اين مقاله را بخوانيد.
بيماري آلزايمر و اختلالات مرتبط با زوال عقل
عفونت‌هاي مغزي
بررسي انواع سردرد از جمله ميگرن
اختلالات منجر به تشنج مثل صرع
اختلالات خواب
علاوه بر اين موارد، از الكتروانسفالوگرافي براي تعيين اين كه بيمار در كما قرار دارد يا براي پيدا كردن سطح بيهوشي مناسب براي كسي در كماست استفاده مي‌شود.
بيشتر بخوانيد: تست كرونا در منزل
خواندن جواب نوار مغز
پس از آن كه نتايج EEG مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت، آن‌ها به شكل تصويري در اختيار بيمار قرار مي‌گيرند تا در هنگام مراجعه بعدي به پزشك همراه او باشند. در هنگام اين آزمايش، پزشك چندين صفحه از فعاليت مغز را بررسي مي‌كند. او شكل موج‌هاي پايه، تغييرات ناگهاني انرژي و واكنش مغز بيمار به محرك‌هاي محيطي را ارزيابي مي‌كند. نوار مغز مانند يك سري خطوط موج‌دار به نظر مي‌رسند. اين خطوط بسته به اين كه فرد خواب يا بيدار بوده يا در شرايط خاصي قرار داشته، متفاوت به نظر مي‌رسد. اما در هر حال يك الگوي فعاليت طبيعي مغز براي هر حالت وجود دارد.
بيشتر بخوانيد: واژينيسم چيست
اگر الگوي طبيعي امواج مغزي قطع شده باشد، اين مي‌تواند نشانه صرع يا يك اختلال مغزي ديگر باشد. البته بايد توجه كرد كه صرف داشتن نوار مغز غير طبيعي به تنهايي به معني صرع يا هر اختلال مغزي ديگري نيست. اين آزمايش فقط آن‌چه را كه در لحظه در مغز شما اتفاق افتاده ثبت مي‌كند. براي تصميم گيري نهايي در مورد بيماري و تشخيص آن، پزشك نياز به بررسي آزمايش‌ها و علائم ديگري هم دارد.
اتصال الكترودها به پوست سر براي الكتروانسفالوگرافي
الكتروانسفالوگرافي از طريق اتصال چند جفت الكترود به پوست سر انجام مي‌شود
نوار مغز نرمال
اختلاف ولتاژ بين هر جفت الكترودي كه به پوست سرمتصل شده است، نوسان ريتميكي را ايجاد كرده بر روي نوار ضبط مي‌شود. نوار مغز سالم و نرمال در يك فرد بالغ طبيعي در يك حالت كاملا آرام و بدون هيجان اما هشيار، از امواج نوساني منظم تكرار شونده تشكيل شده است. اين امواج در اصطلاح تخصصي به نام امواج آلفا شناخته مي‌شوند. در هنگام خواب اين امواج به صورت منظم اما بسيار كند خواهند بود. الكتروانسفالوگرافي كسي كه در كماي عميق هم قرار دارد به همين شكل خواهد بود. وقتي فرد هيجان زده يا مبهوت مي‌شود، امواج نامنظم ولتاژ پايين، جايگزين امواج آلفا مي‌شوند. هر شرايط غير طبيعي با الگوي امواج مغزي خاصي شناخته مي‌شود. مثلا امواج آهسته نامنظم كه به نام امواج دلتا شناخته مي‌شوند، در اثر بروز آسيب مغزي به وجود مي‌آيند.
بيشتر بخوانيد: علائم ضربه مغزي در كودكان
نوار مغز كودكان
از اين آزمايش براي تشخيص و ارزيابي مشكلاتي مثل صرع، تشنج، انواع سردرد، سرگيجه، اختلالات هوشياري، ضربه به سر و… در كودكان استفاده مي‌شود. اين يك روش بي خطر است كه به دليل نداشتن اشعه‌هاي خطرناك، به كودك آسيبي وارد نمي‌كند. پزشكان توصيه مي‌كنند كه كودكان را در حالتي كه كمي خواب آلود هستند براي الكتروانسفالوگرافي به كلينيك انتقال دهيد. به نظر مي‌رسد كه خستگي و كمبود خواب باعث بهبود كيفيت نوار دريافتي و نمايش مناسب‌تر و بهتر موج‌هاي غير عادي مغزي شود. پزشكان ترجيح مي‌دهند براي انجام اين آزمايش در كودكاني كه قادر به كنترل اعمال و رفتار خود نيستند، از داروي خواب آوري با نام كلرال هيدرات استفاده كرده و اين كار را در حالت خواب انجام دهند. مراحل الكتروانسفالوگرافي كودكان به اين ترتيب است:
كودك روي تخت خوابانده مي‌شود.
الكترودها به سر او متصل مي‌شوند. سر او بايد تميز باشد و از مواد آرايشي و حالت دهنده روي مو و پوست سر استفاده نشده باشد.
با توصيه تكنسين بايد چشم‌ها را بسته و به آهستگي نفس بكشد.
اگر نمي‌تواند آرام بماند، سي دقيقه پيش از اين آزمايش، با تجويز پزشك و به كمك داروي خواب آور به صورت موقتي او را مي‌خوابانند.
گرفتن نوار مغز كودك در حالت هشيار
در صورتي كه كودك قادر به كنترل اعمال خود است، خواباندن او در حين الكتروانسفالوگرافي ضروري نيست
نوار مغز و افسردگي
پژوهش‌هاي انجام شده بر روي بيماران داراي علائم افسردگي نشان داده است كه نسبت امواج آلفاي توليدي در نيمكره چپ و راست اين بيماران، ارتباط مستقيمي با افسردگي دارد. هم‌چنين فعاليت بيشتر قشر پيشاني در نيمكره راست يا فعاليت كمتر آن در نيمكره چپ و كاهش فعاليت قشر آهيانه در نيمكره راست نشانه‌اي از وجود افسردگي در افراد است. اگر چه الكتروانسفالوگرام دريافت شده از اين بيماران بيان‌گر تفاوت آشكار در عملكرد مغز آن‌هاست، اما با اين حال اين روش نمي‌تواند به عنوان يك روش تشخيصي براي افسردگي مورد استفاده قرار گيرند. براي تشخيص انواع اختلالات رفتاري از جمله افسردگي نياز به گفت‌و‌گو با يك روانشناس يا روانپزشك، ارائه شرح حال و انجام آزمايش‌هاي پزشكي براي اطمينان از سلامت جسمي فرد است. الكتروانسفالوگرافي اگر چه مي‌تواند به شناخت بهتر اين بيماري‌ها كمك كند اما روش قابل اطميناني براي تشخيص آن‌ها به شمار نمي‌رود.
بيشتر بخوانيد: پيشگيري از سفيد شدن مو در جواني
نوار مغز تشنج
تشنج در اثر تغييراتي در فعاليت الكتريكي مغز روي مي‌دهد و با علائمي مثل لرزش شديد و ناتواني در كنترل حركات بدن همراه است. بيماري صرع يكي از اختلالاتي است كه مي‌تواند در بيماران تشنج ايجاد كند. عوامل مختلفي مانند تب بالا، ضربه به سر، اعتياد به مواد مخدر، تومور يا سكته مغزي و… هم مي‌توانند منجر به آن شوند. يكي از بهترين روش‌هاي تشخيصي مرتبط با تشنج يا عوارض ناشي از آن، الكتروانسفالوگرافي است. در واقع اين روش يك تست غير تهاجمي كاربردي است كه به كمك الكترودهايي كه به پوست سر متصل هستند، جريان الكتريكي مغز را اندازه گرفته و به شكل قابل نمايش و تفسير ارائه مي‌دهد.
نوار مغز كودكان اوتيسم
بيماري اوتيسم يك اختلال وابسته به عملكرد مغز است كه مي‌تواند بر رشد شناختي، عاطفي و اجتماعي افراد تاثير فراواني داشته باشد. يكي از عوارض اين بيماري، اثرگذاري بر رشد زبان و بروز اختلال يادگيري و مشكلات گفتاري در كودكان و بزرگسالان است. براي آشنايي بيشتر با اختلال يادگيري مي‌توانيد مقاله مرتبط با آن را مطالعه كنيد. تشخيص اوتيسم به ويژه در ماه‌هاي ابتدايي تولد كار دشواري بوده و به تدريج، از طريق تاخير در عملكردهاي طبيعي كودك تا سن دو يا سه سالگي قابل تشخيص است. با اين حال پزشكان معتقدند كه از طريق تحليل الكتروانسفالوگرام دريافتي از كودكان در حدود سه ماهگي، مي‌توان احتمال بروز اوتيسم را در نوزادان پيش بيني كرد.
اين آزمايش يك روش ساده، ارزان و غير تهاجمي است كه به كار گرفتن آن براي نوزادان كار سختي به نظر نمي‌رسد. آن‌ها بر اين باورند كه از اين طريق مي‌توان رشد عصبي نوزاد را رديابي و توانايي مغز در حال رشد او را -به ويژه در نوزاداني كه خواهر يا برادر مبتلا به اوتيسم دارند- مورد ارزيابي و بررسي قرار داد.
بيشتر بخوانيد: علائم ديسلكسيا چيست؟
عكس نوار مغز
جواب الكتروانسفالوگرافي به شكل نسخه چاپي يا الكترونيكي در اختيار پزشك قرار مي‌گيرد و او بر اساس تفسير به دست آمده، مي‌تواند اختلال يا بيماري مرتبط با مغز و عملكرد الكتريكي آن را شناسايي كند. در ادامه چند نمونه از تصاوير الكتروانسفالوگرافي افراد را مشاهده مي‌كنيد:
نمونه الكتروانسفالوگرافي براي بررسي اختلالات خواب
به كمك الكتروانسفالوگرافي مي‌توان اختلالات مربوط به خواب را بررسي كرد
نتيجه الكتروانسفالوگرافي بيمار مبتلا به صرع
نوار مغزي يك روش غير تهاجمي براي تشخيص حملات تشنجي از جمله صرع است
نمونه الكتروانسفالوگرافي گرفته شده از يك كودك
به دليل اين كه الكتروانسفالوگرافي بدون هيچ نوع اشعه مضري انجام مي‌شود، يك روش ايمن براي كودكان است
آماده شدن براي گرفتن نوار مغز
پيش از آماده شدن براي الكتروانسفالوگرافي لازم است كه بيمار چند كار را براي آماده سازي انجام دهد:
هشت ساعت پيش از آزمايش از خوردن و نوشيدن خوراكي‌هاي حاوي كافئين خودداري كند.
در شب قبل و پيش از شروع فرآيند به طور معمول غذا بخورد. پايين بودن قند خون ممكن است بر نتيجه به دست امده تاثير داشته و نتيجه را غير واقعي كند.
در مورد مصرف هر دارويي -چه با نسخه و چه بدون نسخه و هر نوع مكملي- از قبل با پزشك مشورت كند.
شب قبل از آزمايش موهاي خود را شسته و از هيچ نوع ماده حالت دهنده مو مثل ژل و… استفاده نكند.
بيشتر بخوانيد: درد پهلو بعد از بيدار شدن از خواب
فرآيند گرفتن نوار مغز چگونه است
روند اين آزمايش در همه جا تقريبا به يك شكل انجام مي‌شود. برخي افراد براي انجام آن به بيمارستان‌ها مراجعه مي‌كنند، در حالي كه برخي پزشكان متخصص مغز و اعصاب آن را در كلينيك خود تهيه خواهند كرد. براي اين منظور لازم است كه:
بيمار روي يك تخت دراز بكشد يا به شكل ثابت بنشيند.
تكنسين حدود ۸ تا ۲۵ جفت حسگر كوچك را روي پوست سر او قرار مي‌دهد. اين سنسورها كه الكترود نام دارند، فعاليت الكتريكي سلول‌هاي داخل مغز را كه نورون ناميده مي‌شوند، گرفته و آن‌ها را به دستگاهي مي‌فرستند. در نهايت اين فعاليت‌ها به صورت مجموعه‌اي از خطوط روي كاغذ يا نمايشگر كامپيوتر نشان داده شود.
پس از نصب حسگرها از بيمار مي‌خواهند بي حركت بماند.
بيمار در ابتدا با چشمان باز و سپس با چشمان بسته قرار خواهد گرفت. گاهي هم تكنسين از فرد مي‌خواهد كه نفس عميق بكشد يا به چراغ چشمك‌زن خيره شود. اين كارها مي‌توانند الگوي امواج مغزي را تغيير دهند.
در اين حال دستگاه فقط به ثبت فعاليت مغز مشغول است و آن را تحريك نمي‌كند.
گاهي اين عمل در هنگام خوابيدن بيمار انجام مي‌شود. اگر در چنين شرايطي ساير عملكردهاي بدن در حين خواب مثل تنفس و نبض هم در حال كنترل شدن باشد، آزمايش پلي سومنوگرافي ناميده مي‌شود.
- چهارشنبه ۱۷ آذر ۰۰ ۱۶:۲۶ ۲۶ بازديد
- ۰ نظر